نقد و بررسی فیلم شبی که ماه کامل شد با داستان عشق و تروریسم

نقد و بررسی فیلم «شبی که ماه کامل شد»

شبی که ماه کامل شد فیلمی به کارگردانی نرگس آبیار، نویسندگی نرگس آبیار و مرتضی اصفهانی و تهیه کنندگی محمدحسین قاسمی محصول سال ۱۳۹۷ است.

این فیلم برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین نقش اول مرد و زن به بازیگری هوتن شکیبا و الناز شاکردوست، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، و بهترین کارگردانی نرگس آبیار در سی وهفتمین جشنواره فیلم فجر شد.

الناز شاکر دوست، برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن برای فیلم شبی که ماه کامل شد

داستان فیلم شبی که ماه کامل شد

این فیلم روایت واقعی از ازدواج عبدالحمید ریگی با فائزه منصوری است که پس از ازدواج به پاکستان فرار می کنند و طی ماجراهایی برادر فائزه، شهاب منصوری توسط عبدالمالک به قتل می رسد.

بازیگران فیلم شبی که ماه کامل شد

• هوتن شکیبا در نقش عبدالحمید ریگی
• آرمین رحیمیان در نقش عبدالمالک ریگی
• الناز شاکردوست در نقش فائزه منصوری
• پدرام شریفی در نقش شهاب منصوری
• فرشته صدرعرفایی در نقش مادر عبدالحمید
• شبنم مقدمی در نقش مادر فائزه
• فرید سجادی حسینی در نقش سید محمد موسوی (پدرخوانده فائزه)

فیلم شبی که ماه کامل شد در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر

نقد و بررسی فیلم شبی که ماه کامل شد

کارگردان هایی که تنها با محوریت تماشاگران داخلی فیلم می سازند را می توان به دو گروه تقسیم کرد. گروهی که قصد آن ها تنها مانور دادن روی مسائل روز برای رسیدن به گیشه ای موفق است و گروه دیگر که می توان آن ها را کارگردان های دغدغه مند دانست. نرگس آبیار جدا از تمام انتقادات و تمجید ها، طی سال های اخیر به خوبی نشان داده که در دسته دوم جای می گیرد. فیلم های آبیار بیشتر روی موضوعات تاریخی ایران معاصر متمرکز هستند که اغلب با استقبال تماشاگران هم روبرو می شوند. حال او پس از تجربه نسبتا ناموفق «نفس» در جدیدترین اثر خود یعنی «شبی که ماه کامل شد» سراغ یک سری اتفاقات مهم دیگری در تاریخ ایران معاصر رفته است.

الناز شاکر دوست، در فیلم شبی که ماه کامل شد

طی سال های اخیر، همواره فیلم هایی که با محوریت اتفاقات تاریخی در داخل کشور ساخته شده اند، اکثرا تنها روی موضوع اصلی آن دوره متمرکز شده اند. اتفاقی که در مورد شبی که ماه کامل شد رخ نداده و طی این فیلم ما شاهد بازگو شدن یک سری اتفاقات تاریخی با یک دید روایی بسیار متفاوت نسبت به آثار ذکر شده هستیم. این فیلم در مورد بازگویی سرنوشت واقعی شخصی با نام فائزه منصوری (الناز شاکردوست) است که به صورتی کاملا ناخواسته با یک ازدواج، وارد هسته اصلی گروه تروریستی جندالله می شود.

هوتن شکیبا در فیلم سینمایی شبی که ماه کامل شد

به طور کلی می توان شبی که ماه کامل شد را به دو قسمت کلی تقسیم کرد. رابطه میان حمید (هوتن شکیبا) و فائزه و بخش دوم که به درگیر شدن زندگی این دو فرد با گروه تروریستی جندالله می پردازد؛ دو بخشی که هر دو آن ها هم به اندازه کافی برای سرگرم نگه داشتن تماشاگرها جذاب هستند. نرگس آبیار به خوبی از فرصت ۲ ساعت ۲۰ دقیقه ای این فیلم استفاده کرده تا در مرحله اول با خیالی آسوده به مسائلی همچون ازدواج میان خانواده هایی کاملا متفاوت بپردازد و در بخش دو فیلم هم شکل گیری تروریستی مانند عبدالمالک ریگی را به تصویر بکشد.

این اتفاق در مورد شخصیت های اصلی شبی که ماه کامل شد هم رخ می دهد و برای مثال طی داستان شاهد تغییر پیدا کردن تدریجی کاراکتر حمید از یک جوان عاشق و علاقه مند به شعر تا تبدیل شدن به عبدالحمید ریگی به عنوان نایب رییس یک گروه ترویستی که ترسی از کشتن ندارد هستیم.

هوتن شکیبا و الناز شاکردوست در فیلم شبی که ماه کامل شد

این تغییر تدریجی شخصیت ها که بیشتر از همه خودش را در مورد شخصیت حمید نشان می دهد، یک نکته بسیار مهم و قابل تامل دارد. به طور کلی، از فیلم هایی مانند این اثر توقع نمی رود که به بعد انسانی کاراکتری منفور مانند عبدالحمید ریگی بپردازد اما این اتفاق در شبی که ماه کامل شد رخ داده و همین قضیه باعث می شود تا تماشاگر به روایت کارگردان از این مستندات تاریخی ایمان پیدا کرده باشد.

در ضمن این قضیه باعث می شود که روابط میان کاراکترها و دید مخاطبان نسبت به آن ها از یک حالت صفر و یکی خارج شده و نرگس آبیار هم بتواند با خیالی آسوده تر از عبدالحمید به عنوان یک کاراکتر و نه یک تیپ شخصیتی برای پیش بردن قصه خود استفاده کند.

فیلم سینمایی شبی که ماه کامل شد

جدا از این موارد، موفقیت شبی که ماه کامل شد در این قضیه تا حد زیادی به بازی قابل تحسین هوتن شکیبا و الناز شاکردوست هم وابسته است. شخصیت پردازی جالب این دو کاراکتر و بازی های خوب دو بازیگر باعث شده با یکی از متفاوت ترین زوج های سینمای ایران در چند سال اخیر روبرو باشیم که چه در بحث عاشقی و چه در مشکلاتشان، تفاوت های زیادی با سایر زوج ها دارند.

فضاسازی فوق العاده محیط ها و روایت پرتنش این فیلم به بالا ماندن هیجان تماشاگران کمک زیادی می کند. بخش دوم شبی که ماه کامل شد در پاکستان و شهر کویته روایت می شود. تصویری که آبیار برای ما از محیطی که فائزه به عنوان یک کاراکتر غریبه با آن روبرو شده ارائه می دهد، بیشتر از آن که حالتی مستند گونه داشته باشد، حالت سینمایی دارد اما همین روایت سینمایی در بخش پاکستان فیلم با ظرافت زیبایی به تصویر کشیده شده است.

  فیلم نرگس آبیار: شبی که ماه کامل شد

خانه ای با ظاهری زیبا اما خالی، صحنه هایی از شهری آلوده و لاشه های رها شده حیوانات که کاراکتر معصومی مانند فائزه در آن گیر کرده است، نگاه های عجیب و اذیت کننده مردم شهر و صدای گلوله و باد شدیدی که می زود به خوبی ما را در فضای این فیلم غرق کرده و به صفحه نقره ای سینما خیره نگه می دارد. البته این اتفاق در مورد جلوه های میدانی این فیلم رخ نمی دهد و نبرد نظامی مهمی که طی این اثر شاهد آن هستیم، گنگ و کمی سردرد آور به تصویر کشیده شده است.

در این نیمه داستان، اهیمت شخصیت مادر حمید (فرشته صدر عرفایی) و دیگر پسر او یعنی عبدالمالک (آرمین رحیمیان) بیشتر می شود و فائزه و شما این بار با مسائلی روبرو می شوید که به هیچ عنوان (اگر اطلاعی در مورد موضوع دقیق این فیلم نداشته باشید) توقع آن را نخواهید داشت. جدا از فضاسازی فوق العاده فیلم در این بخش از داستان و بازی خوب هر دو بازیگری که پیش از این به آن ها اشاره کردیم، ریتم شبی که ماه کامل شد در سکانس های متعددی از نیمه دوم فیلم، به شدت کند می شود.

الناز شاکردوست در فیلم سینمایی شبی که ماه کامل شد

همان طور که پیش از این گفتیم، یکی از تفاوت های اصلی و برگ برنده های شبی که ماه کامل شد نسبت به سایر درام های تاریخی اخیر سینمای ایران به دید متفاوتی که آبیار از کاراکتر فائزه برای روایت داستان استفاده کرده برمی گردد. همین قضیه باعث شده در ۹۰ دقیقه ابتدایی فیلم، هم با روایتی تازه و منحصربه فرد روبرو باشیم که پیش از این را از گروه تروریستی جندالله ندیده بودیم و هم متفاوت شدن رفتار کاراکترهایی مانند حمید باعث شود چهره زشت تشکیلاتی مانند جندالله به نمایش در آید.

این اتفاق ها در بخش انتهایی شبی که ماه کامل شد رخ نمی دهند و ناگهان فیلم از روی دید شخصیت فائزه به عبدالحمید و فعالیت های تروریستی او و برادرش تغییر پیدا کند. مشخص نیست که چرا در زمانی که هم تماشاگر به یک توصیف کامل و خوب از این گروه تروریستی رسیده و هم برای نتیجه نهایی داستان هیجان دارد، فیلم باید نمایش چند عملیات تروریستی که تاثیری روی فهم کلی مخاطب ندارد، تنها این اثر را طولانی تر کند.

فیلم سینمایی شبی که ماه کامل شد

در این میان، جدا از صحنه های فوق العاده هیجان انگیزی که کاراکتر برادر فائزه در انتهای فیلم آن ها را تجربه می کند، باید از سکانس نهایی این اثر گله کرد که کمی بیش از اندازه طولانی شده و چندان با رفتارهایی که توقع می رود از آدمکشی مانند عبدالحمید ریگی سر بزند، همخوانی ندارد.

در نهایت، شبی که ماه کامل شد را می توان یکی از بهترین نمونه های فیلمی با محوریت موضوعی تاریخی دانست که هم در زمینه کارگردانی می درخشد و هم قصه و بازی های آن به اندازه کافی جالب هستند. البته شاید طولانی شدن بیشتر از اندازه فیلم در بخش پایانی کمی تماشاگر خسته کند اما با این وجود، هنوز هم در اکثر لحظاتش جذاب و پرتنش باقی می ماند.